UV Sterilizatörleri
Kategorideki Diğer Makaleler
- Çeviren: Tolga Özdemir
İnsanlarda olduğu gibi akvaryum ortamlarında da kullanılan ilaçların olumsuz yan etkileri vardır. Antibiyotikler zararlı mikroorganizmaları yok ederken yararlı bakterilerinde yok olmasına sebep olur, buda suyun nitrit ve nitrat değerlerinin yukarı çıkmasına neden olur. Ayrıca ilaçlar sık sık akvarumunuzdaki suyun rengini bozarlar ve canlı bitkiler üzerinde olumsuz etki yaratırlar bu da balıkların stresslenmesine yol açar. Geniş bakteriyel hastalıklarda veya çok etkili parazit hastalıklarının ağır tedavilerinde özellikle reef tanklarında büyük problem yaratabilmektedir çünkü bu tanklarda ağır tedavi yerine daha hafif tedaviler uygulanması gerekir.
Kimyasal tedavilerin yanında ortamı daha az etkileyecek bir teknik vardır ve o da Ultraviolet Sterilizationdur. ( Morötesi Sterilizasyon / U.V.) U.V. sistemler bakterilerin DNA yapılarını kullanılamayacak düzeyde yıkıma uğratırlar. U.V ‘den geçen organizmalar yok edililirken kimyasallar gibi suyun yapısını da bozmazlar. Böylece U.V.’ler kimyasallara göre daha efektif ve daha güvenli bir temizleme işlemi sunar. U.V.’ler birçok çeşit mikroorganizmalara etkilidir. U.V sistemler iki türlü etki yaratırlar birincisi “Arıtma” ikincisi de “Sterilizasyon” dur. Her organizma nun U.V.’ye karşı farklı direnme gücü vardır. Cihazın dozaj gücü santimetre karede mikrowatt-saniye ile ifade edilir, birçok bakteri 15 bin, alglerde 20-30 bin, prontozoal parazitlerde 45-90 bin değerlerine kadar çıkabilir. Büyük parazitlerde U.V. sistemi ise yetersiz kalabilmektedir.
Kullanım zamanı olarak U.V. cihazlarının etkisinin arttırılması için en az iki kere tam etki dozajından geçirilmesi yerinde olur. U.V. etkisinin arttırılması için cihaza su basacak pompanın yavaş çalışması bu esnada suyun U.V ışınlarına maksimum maruz kalması ile etki dozajı daha efektif kullanılmış olur. Bir çok üreticinin su debi ölçüleri olsa da hangi debide ne kadarlık bir etki dozajı olacağı kesin bir şekilde belirtilememektedir. U.V. cihazın gücü Watt olarak verilir ancak genellikle belirtilen ölçünün üçte biri kadar etklidirler , örneğin 25W aldığınız bir cihaz 8W güç verebilmektedir. U.V. cihazının efektif çalışması ve tam etkin kullanımı için suyun dolaştığı alan ve lambanın boyu uzun olmalıdır, böylece U.V. ışıklarına çok daha fazla maruz kalan su daha iyi arıtılacaktır. U.V. için kullanılacak tüpte ölü noktaların olmaması , su sirkülasyonunu homojen olarak yapabilmesi ve tüpten geçen suyun berrak olması etki dozajının süresini etkilemektedir. U.V. cihazının ortalama bir performansta iş görebilmesi için bir saatte tankınızdaki suyun tamamını çevirebilecek bir pompa ile çalışması gerekir. Örneğin 100 galon ( 450 lt ) bir tankınız varsa pompanız saatte 450 lt su devir daim etmelidir. Bu pompamla hızı güvenli arıtma ve sterilizasyon sınırlarını belirtir. U.V. nin performansını direk etkileyen faktörde suyun berraklığıdır, bu sebeple U.V. ye gelecek suyun önceden filtreden geçmiş olması gerekmektedir.
U.V. sistemlerin bazı dezavantajları vardır, özelikle reef akvaryumlarda yararlı planktan popülasyonunu düşürmektedir. Ayrıca yeni kurulan tanklarda yararlı bakterileride yok etmektedir. Bazı tartışmalara görede balıkların bağışıklık sistemlerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. İnsanlar üzerinde etkisi de direk bakıldığında gözlerde retinaya verdiği zarardır, ayrıca cihazların genel bakımlarında da çok dikkatli olunması gerekir.
U.V. sistemleri 24 saat devamlı çalışacak şekilde dizayn edilmişlerdir, sürekli sistemi kapatmak ve açmak lambayı öldürecektir. Örneğin 25W lık bir U.V. cihazının günde 11 saat çalıştırmak toplam ampul ömrünü ancak %10 kadar arttırabilir.
U.V. cihazının daha efektif olarak kullanılması ve günde 2 kez tam su çevirimi (U.V: den) için gerekli zaman aşağıdaki formülden hesaplanabilir. Parametreler değiştirilerek çeşitli sonuçlar elde edilebilir.
T = Tankta 1 tam su çevirimi için gerekli saat süresi.
a = Arındırma katsayısı ( Bu değeri 9.2 alıyoruz, bu da %99.99 luk bir arıtma gücüne tekabül ediyor ).
G = Tankın toplam su hacmi. ( Galon )
F = Saatte U.V. cihazından geçecek su miktarı ( Galon/saat )
( 1 galon ~ 4.5 Litre )
T= a(G/F)
125 Galonluk ( 560 litre ) bir tank ile 110 galon/saat ( 500 litre ) bir pompa tam bir turu 10.45 saatte alacaktır.
125 Galonluk tankta başka hesap ile 24 saatlik bir çevirim hızı için pompanız U.V. den 48G/saat ( 215lt/saat) su akıtıyor olması gerekir.
Formülde verilen “a” sabiti %99.99 luk öldürme gücüne tekabül ediyor. %99 luk bir sterilizasyon için a değeri 4.6 alınmalıdır.
Basit bir örnekle : 180 galonluk bir tank ve 125 galon/saat lik bir akış düzeneği için öldürme dozajı :
99% = 6.6 saat
99.99% = 13.2 saat
99.9999% = 19.8 saat dir.
Kaynaklar:
http://www.bestfish.com/
http://www.aquariumadvice.com/
http://www.reefs.org/
