Yeni Başlayan Arkadaşlar İçin Birkaç Bilgi

Arkadaşlar merhaba,
Yeni başlayan arkadaşlar için çok fazla bilgi var ve çoğu zaman bu bilgiler çatışıyor.
Forumda yada internette muhtelif mecralarda aşağıda yazacaklarım mevcut olsa da genelde araştırılmadığı veya nerede bulunacağı bilinemediği için, dilimin döndüğünce, önemli birkaç noktaya değinerek en azından bir kısım kafa karışıklıklarını gidermek amaçlı bu konuyu açma gereği duydum.
Tuzlu suda duyduğunuz ve bildiğiniz üzere bir çok farklı taktik ve her biri kendi içinde bir mantığa sahip, artıları ve eksileri mevcut, birbirleri ile karıştırılmaları ve kıyaslanmaları da bazen riskli olabiliyor.
1.) Ozon yöntemi: Aliexpressten ucuza alabileceğiniz ozon cihazının hortumunu Protein Skimmer ‘in hava girişine bağlayarak günde 5-10 dakika böyle çalıştırıyoruz. Ozon su da ki faydalı ve zararlı tüm bakterileri yok ederek suyu nötrleyerek arıtmış oluyor. Bu sayede aerobik ve anaerobik bakteri zincirleri arka planda kalmış oluyor. Ama ozonu ayarlayamamanız canlılarımızın sonu olabilir. Çok riskli bir yöntem olmasına karşın başarıyla sürdürenlerde mevcut.

2.) Skimmersiz yöntem: Tankımızda canlı kayamız var ve işleyen bir nitrifikasyon zinciriniz var ise tanktaki atıklar nitrata ulaşıncaya kadar devam eder ve son hamleyi tatlı suda olduğu gibi su değişimi yaparak atarsınız. Ancak tankınız büyükse 1/3 miktarda su değişimi protein skimmere vereceğiniz parayı geçebilir. Büyük tanklarda skimmersiz giden arkadaşlar ise genelde marin yapıyorlar, balıklar oturmuş sağlıklı canlılarsa yüksek nitratı tolare edebildikleri için hayatta kalsalarda çok sağlıklı bir yöntem değil. Birde alacağınız balığın sıfır nitrata alışmış dayanıksız bir canlı olma riski de var.
Küçük akvaryumlarda da şöyle bir risk var, sürekli 1/3 su değişimi yapmak insanı bir süre sonra yorar, hasta olursunuz, cenazeniz olur, tembellik edersiniz, başka işleriniz olur ve su değiştirmezseniz canlılarınızı yıpratma hatta öldürme riskiniz var.
Şahsi görüşüm skimmersiz bir akvaryum yapılacaksa; aerobik bakterilerin ürettiği nitratı tüketecek anaerobik bakteri dengesi kurulmalı ve nitrat belli düşük bir seviyeyi geçmemeli. Tabi bunun içinde canlı yüküyle orantılı olarak akvaryumun belli bir boyutta sumpu olması gerekiyor ki anaerobik bakteri yaşam alanı kurabilesiniz.

3.) Dıy Skimmerli yöntem: Hepimizin hoşuna gider ps ye okadar para vermeyip, kendimiz yapmak fakat burada dikkat etmemiz gereken, canlı yükümüzün durumu, genelde yapılan skimmerler yetersiz kalıyor, örnek arkadaşların tankına bakıyorsunuz doğru düzgün balık mercan yok, suda nitrat yüksekte olsa tolere edebilen canlılardan oluşma, yada o arkadaştaki balıklar çok dayanıklı denk gelmiş. Size de aynısı olacak diye bir şey yok bunu unutmamak gerek. (aşağıda Protein Skimmer Başlığında detayından bahsedeceğim.) Diy ps yapan arkadaşlar genelde akvaryumun durumu hakkında testler yapmadıkları ve ben yaptım oldu dedikleri için itibar etmeyiniz.

4.) Sumplu Arka/Yan sumplu - Sumpsuz yöntem:
Sump zorunlu bir şey değildir, kendimde 2 sene sumpsuz akvaryum kullandım. Ancak ekipmanlar akvaryumun içinde görüntü kirliliği oluşturur, ayrıca reaktör, su tamamlama vs. vs. yapmak için yeriniz olmaz. Enazından bir arka/yan sump yaparak ps ısıtıcı gizlenmiş olur ve gerektiğinde aktif karbon vs de koyabileceğimiz görünmeyen bir alanımız olmuş olur.

5.) Alt Sumplu Anaerobik bakterili yöntem:
Bu yöntemimizde mümkün olduğunca güzel bir ps ve yeterli miktarda canlı kaya kullanıyoruz. Canlı kayalarımızın her yöntemde olduğu gibi bol gözenekli ve derin gözenekli olmalarına önem veriyoruz. Bu sayede oksijen alan kısımlarında aerobik bakteriler yerleşip azot döngüsü ile atıkları nitrata çevirirken daha derin ve oksijensiz yüzeylerde ise anaerobik bakteriler yerleşip sistemimizdeki nitratı tüketmiş oluyor.
Canlı yükünün çok olması, bakteri popülasyonunun muhtelif sebeplerden az oluşu ile anaerobik bakteriler yetersiz kalır ve sistemde nitrat artışı gözlenir, bunun yaşanmaması için nitrat reaktörü kullanılır. Nitrat Reaktörü; üzerinde çok fazla sayıda bakteri bulundurabilecek sera siporax, seachem de nitrat ve benzerleri medyaları bir kap içerisinden saatte 50 gallon ve altında bir debi ile geçirilen sistemdir. Bu sayede oksijensiz ortam oluşturularak, anaerobik bakterilerin çoğalması sağlanır, bunun sonucunda anaerobik bakteriler nitratı tüketir. Reaktör olarak kullanmanın dışında kum yatağı yaparak yada bir file içinde sumpta siporax vb medya tutmak şeklinde uygulayanlarda mevcut. Ancak sumpta file içinde tutulan 5 kg siporaxın ne kadarında anaerobik bakteri barına bildiği ayrı bir tartışma konusu. Reaktör DIY olarak bir pet şişeden bile yapılabilir.
Bu yöntemin şöyle bir riski var uzun süreli elektrik kesintisi, bakterilerinizin oksijenle teması veya bir şekilde bakterilerinizin ölmesiyle ters etki yapabileceği için amonyak seviyesi tavan yapabilir, canlılarınız olumsuz etkilenebilir ve hatta kayıp yaşayabilirsiniz. Gerek yurt içinde gerek yurt dışında bu yöntemi önerende var akvaryuma koyulmuş bir bomba olduğunu söyleyende.

6.) Refugiumlu yöntem: Tankımızda belli bir canlı kayamız ve nitrifikasyon zincirimiz var, iyi bir protein skimmerimiz var, muhtemelen canlı yükümüz fazla skimmerin toplayamadığı ve nitrifikasyon zincirinden arta kalan nitratı, yosun duvarı, spagetti alg, red mangrov kullanarak nitratın yok edildiği yöntem. Canlı yükü abartılmazsa genelde olumlu sonuçlar veriyor. Yaygın bir yöntemdir.

7.) Fritz Zyme vb. Katkılı yöntem: Facebookta vs gruplarda illa denk gelmişinizdir. Sumplu ve ya sumpsuz skimmerli akvaryumlarında Fritz zyme 9 gibi start kiti ile kurulum yapıp sonrasında ise Fritz Zyme Monster 460 gibi su temizleme ürünleriyle sudaki atıkları temizleyen yöntem var fakat monster 460 ın tr de 500-600 liralarda olduğunu hatırlarsak çok pahalı bir yöntem olduğu için çok fazla tercih eden yok.

Protein Skimmer;
Kısaca tuzlu su akvaryumlarında ortaya çıkan organik bileşikleri (yağlar, karbonhidratlar, bakteriler vs, vs), azotlu atıklara parçalanmadan önce sudan ayıran bir ekipman olarak adlandırıyoruz. Yani protein skimmer nitratı toplamıyor, nitrata sebep olan atıkları topluyor, o yüzden akvaryum hacminin 2, 3 katı büyüklükte PS almak oldukça faydalı olur. Bu sayede Nitrifikasyon zinciri atıkları dönüştürmeye başlamadan mümkün olduğunca fazlasını atmış olursunuz. Tabi burada canlı yükü büyük bir etken, akvaryumda balık sayısı az veya suyu kirleten tang ve benzeri balıklar yok ise düşük kapasiteli, hatta ucuz protein skimmerler bile iş yaparken, sistemi zorlayan canlılar eklendiğinde iyi Protein Skimmerler bile yetersiz gelmeye başlar.

Aydınlatma;
Yeni başlayan arkadaşlarımızın kafasını karıştıran ikinci bir konuda aydınlatmadır.
Aşağıda yazacaklarımı su değerlerinizde hiçbir sorun olmadığını en zor mercanlar için bile
su değerlerinizin uygun olduğunu düşünerek yazacağımı unutmayınız.

Aydınlatmanız ister,
Metal Halide olsun,
İster T5 olsun,
İster dünyaca ünlü bir markanın led armatürü olsun,
İster yerli üretim kaliteli bir markanın led armatürü olsun,
İsterse de kendinizin yaptığı DIY led yada hibrit armatür olsun.

Mühim olan mercanlarımızın gelişimine faydalı NM aralıklarına sahip olan
Aydınlatmanızın olması ve bu aydınlatmanın ışığının akvaryumdaki PAR değerleridir.
P.A.R. açılımı Photosynthetically Active Radiation (Fotosentetik aktif radyasyon)

Aydınlatmamızı taktık, suyun muhtelif seviyelerindeki par değerlerini ölçtükten sonra
o par değerlerine göre, aldığımız veya alacağımız mercanlarımızın PAR gereksinimlerini
öğrenmeliyiz ve mercanları ona göre daha yukarı daha aşağıya yerleştirmeliyiz.
Aynı par değerlerine sahip bir armatür aynı boyut farklı bir akvaryumlarda farklı dim
ayarında farklı par sonuçları verecektir.
Bir akvarist daha yukarı asar diğeri akvaryumun hemen üstüne koyar.
Bir akvartis akvaryumun üstüne plexi koyar, Diğeri sineklik koyar, misine den yapım file
Koyar vs vs suyun farklı kırılımları olacağı için PAR da değişken olacaktır.

“MERCANLARIMIZDA MUTLAK BAŞARI İÇİN
MERCANIMIZIN GEREKSİNİM DUYDUĞU PAR DEĞERLERİNİ SAĞLAMALIYIZ”

Tek tek olmasa bile sps lps soft gibi grupların ortalama ihtiyaçlarına göre par değerine
dikkat etmemiz gerekir.
Ancak par cihazı biraz pahalıdır o sebeple üstatlar bile par ölçmezler, deneme yanılma
yöntemiyle denenir  Tutmazsa farklı bir şekilde tekrar denenir ve eski yönteme çamur
atılır.
Ben denedim led beş para etmez sen iyisi mi metal halide + T5 yap diyenlerle
karşılacaksınız,
Yada ben T5 denedim olmadı hem pahalı hem eski teknoloji sen Led dene diyenlerle de
karşılaşacaksınız,
Onlara şu soruyu sorun PAR değerlerini ölçtün mü ? Mercanlarının PAR ihtiyaçlarını
Biliyor muydun ?
Belki yaptığı yada aldığı armatür, yetiştirdiği mercanın par gereksinimini zaten
Karşılamıyor du belki, akvaryumun üstüne plexi koydu ışık gücü azaldı, belki aydınlatmada
hiçbir sorun yoktu sadece su değerleri mercanın istediği özelliklerde değildi.
Tr de ve Dünyada Sadece T5 ile de başarıyı yakalayan var Sadece Led ile de.

Şuna bakmak gerekir, led teknolojisi ucuzdur, uzun ömürlüdür, T5 ve metal halide ise daha
yedek parçası vs ile daha mliyetlidir. DIY led de ise par değeri yakalanıyorsa
problem yoktur. Sonuçta dünyaca ünlü markanın 1 lediyle verdiği PAR ı siz 3 Led ile
yakalıyorsanız par tuttuğu sürece problem yok. Ancak günümüzde Kısılabilir Similasyonlu
belli bir watt ve par gücüne sahip led armatür yapmakta bayabir tutar. Gerisi tercih
meselesidir. Saygı duymak gerekir.

Kısa bilgiler
• Kurulumlarınızda fritzy, prodibio gibi start kit kullanmıyorsanız, diatom sürecinde su oturana kadar Moly Valifera gibi hem tatlı hem tuzlu suda yaşayan balıkları kullanabilirsiniz. Tuzluluğunuzu 1017-1019 arası ayarlayıp, birkaç saat damlatma yöntemi ile suya adapte ettikten sonra ekleme yapabilirsiniz. Moly ler %90 oranında kolayca adapte olurlar. Suyunuz oturana kadarki canlı kayıplarınızın maliyetini düşürecektir. Başlangıçta mercan vs de koymayacağınız için tuzluluğun 1019 da olması problem değildir. Çoğu ithalatçı yeni gelen balıkları düşük tuzlulukta tutar.
• Deniz suyu kullanımı teorik olarak mümkündür, ilave tuz atılarak mercanlı tanklarda da kullanılır, Marine akvaryumlarda tuzluluğun düşük olması problem olmadığından hiç tuz atmadan da kullanılabilir. Denizden su aldım zarar gördüm diyende var, yıllardır alıyorum bir şey olmadı diyende var. 5.000-50.000 harcadığınız bir tankta herhangi bir problem oluşmasını göze alıp almamak size kalmış bir şey.
• Forumda facebookta karşılaştığınız su değiştirmeyen arkadaşlar normalde  akvaryumlarını test eder, sadece nitratı ölçmezler mağnezyum, kalsiyum vs de ölçerler ve eksilen magnezyum, kalsiyum, eser elementler vs yi eklerler. Aerobik ve anaerobik bakterileriniz işini yapıyorsa ve yeterliyse, ps işini yapıyorsa, su değiştirmeden de sürdürülebilir resif akvaryumu pek tabi mümkün. Tabi bu yöntemde test kitlerinden dolayı biraz pahalı bir yöntem sayılabilir.
• Kum konusu da bir diğer kafa karıştıran konu, Suyunuzun ph ı 7 ise kalsiyum karbonatlı kum onu nasıl 8 – 9 a çıkarmıyorsa, ve ph 8 suyunuz varsa nasıl catappa, yatı kökü vs ph ınızı 7 lere çekmiyorsa, kumlarda da ph ınızın yükseltilmesini beklemeyiniz. Bunu yapabilmeleri için çok miktarda kullanmak gerekir, gerek de yok zaten, Suyunuzu arıtıcıdan geçtiğinde elementlerinden arındırılmış saf suya yakın su elde edersiniz, zaten Tuzunuzda da akvaryumunuzun ihtiyacı olan kalsiyum magnezyum eser elementler mevcut olduğu için suyunuzun ph ı artar. Kısaca Tuzlu suda dere kumu, hagen kum bile kullanabilirsiniz. Bence resife en yakışan kum Mercan kırığı. Netflixdeki mercan Peşinde adlı belgeselde sahildeki mercan kırığı kumlarının sebebinin papağan balığı olduğunu, bu balığın yediği mercanların sonucunda bıraktığı dışkısının mercan kırığı kum olduğunu söylemişlerdi 
• Kürleme; Denizden yeni çıkarılmış kayaların akvaryuma zararlı canlı getirmemeleri için uygulanan bir yöntemdir, tuzlu su içerisinde bekletilir, bekletildiği akvaryum/Kap vs protein skimmer takılır, bol bol su değişimi yapılır. Maliyetli bir yöntemdir.
Kürlenmiş almak, yada hobiciden ölü (üzerinde yaşayan bakteri kolonisi bulunmayan) / canlı (üzerinde yaşayan bakteri kolonisi bulunan) kaya almak daha ucuzdur.
Kayalardaki önemli husus bol ve derin gözenekli yapısı olmasıdır.
Plate kaya (plate görünümünde olan yada olmayan) da yapabilirsiniz, ama bol gözenekli yapmak zordur, piyasada bol gözenekli özel yapım plate kayalar mevcut.
Maddi durumunuz elveriyorsa Fiji yada ithal kayalar almak daha iyidir.