Estimative Index Ile Yosun Sorununu Çözmek

Yosun akvaryumda sıklıkla besin eksikliğinden (gübre) veya besin dengesizliğinden oluşmaktadır. Bunun nedeni bitki sağlığının bozularak bozulan yaprakların amonyak kaynağı olmasından kaynaklanmaktadır.
Yosun oluşumuna katkıda bulunan diğer önemli neden ise canlilardan gelen amonyak düzeyidir. Işık ile birlikte amonyak yosun patlamasına neden olur. Bunun asıl nedeni yosunların bitkilere göre amonyağı hızlı azot kaynağı olarak kullanabilmesidir. Bu yüzden yosun istemiyorsak amonyak düzeyini bilmek ve kontrol etmek zorundayız.
Yosun ile mücadele ederken önce yosunun en önemli nedeni olan besin eksikliğini gidermemiz gerekir. Bu amaçla Estimative Index (EI) adı verilen yöntemle bitkinin kullanabileceği maksimum besin kaynağı akvaryuma eklenir ve besin eksikliğinin oluşmadığı var sayılır. Haftalık % 50 lik su değişimiyle besin fazlalığı ve organik yük akvaryumdan uzaklaştırılır. EI hobiciyi pahalı test kitlerin kullanımını azalttığı için maddi kazançta sağlar.

Estimative Index yöntemi kullanıldığında yosunla mücadele edilirken daha az zaman harcanır. Hobicinin artık besin eksikliği konusunda şüphesi kalmaz bundan sonra tek yapması gereken şey amonyağın diğer nedenlerini kontrol etmek olacaktır.

Estimative Index ile besin eksikliği yok ama yosun var ise aşağıdakilerden biri veya birkaçı düşünülmelidir.

[B]1) Yetersiz CO2 düzeyi :[/B] Yeterli CO2 düzeyi bitkinin sağlıklı gelişmesini sağlar. Ayrıca CO2 varlığında bitki amonyak kullanır. CO2 kesilirse amonyak kullanmaz. Nitrifikasyon bakterileri karbon kaynağı olarak CO2 kullanır. Yeterli carbon desteği verilmezse Amonyak-Azot sistemi çöker. [B]Yosunun olmadığı akvaryumlarda CO2 yeterli ve iyi çözünmüştür [/B]
[B]2) Akvaryum içinde yetersiz su sirkülasyonunu[/B] Besin ve karbondioksidin bitkiye ulaşması suyun hareketi ile mümkündür.Sirkülasyon düzeyi fırtınalar kopartacak kadar olmamalıdır. İhtiyaç olan sirkülasyon bitkilerin yapraklarını hareket ettirecek kadar olmalıdır. Filtre akış hızı 10x ve daha fazla olması çoğunlukla yeterlidir.[B]Yosun bulunmayan akvaryumlar iyi sirküle edilmiştir.[/B]
[B]3) Akvaryum bakımının kötü olması ( Filtrelerin temizlenmemesi, tabanda toplanan balık ve bitki atıkların artması ,bitkilerin budanmaması )[/B] : Filtreler düzenli olarak temizlenmelidir.Tıkanmış filtreler su akışını bozarak suyun bakterilere ulaşımını engeller.Ayrıca ölmüş bakterilerin kendisi de amonyak kaynağı olacağı unutulmamalıdır. Organik yükün artması heterotrofik bakterilerin çoğalmasına neden olur. Heterotrofik bakteriler organik carbon ve nitratı kullanarak amonyak oluşturur. Ayrıca yosun büyümesi için gereken aminoasitleri ve vitaminleri sentezler
Uzamış bitkiler bozulmuş yapraklar budanarak uzaklaştırılmalıdır. Uzamış bitkiler alt yaprakların ışığını keserek alt yaprakların bozulmasına neden olur. Bozulan yapraklar suya organik bileşiklerini salar . [B]Kirli ve bakımsız akvaryumlar yosunun en önemli nedenidir[/B]
[B]4) Fazla besleme[/B] : Fazla besleme fazla dışkılamaya neden olacak ve organik yükü artıracaktır. [B]Canlıları az besleyin.[/B]
[B]5) Substrate adı verilen taban toprağın fazla organik yük içermesi[/B]
[B]6) Yetersiz O2 seviyesi:[/B] Bakteri gelişimini bozarak amonyak düzeyini artırır.[B]Sağlıklı akvaryumların suyu oksijence zengindir.[/B]
[B]7) Artmış balık yükü:[/B] Fazla miktarda dışkılama organik yük oluşumuna buda amonyak artışına neden olacaktır.[B]Canlı sayısı optimum düzeyde tutulmalıdır.[/B]
[B]8) Işık :[/B] Yüksek ışık yukarıdaki nedenlerle beraber olursa çok hızlı yosun oluşumu görülür. Başka bir deyişle yukarıdaki nedenlerden bir veya bir kaçı yosun lehine bozulmuşsa yüksek ışık yosun için avantaj olmaya başlar. Yüksek ışık altında küçük amonyak düzeyleri veya amonyak sıçramaları yosun oluşturmak için yeterli olurken orta düzey ışık altında daha fazla amonyak düzeyi gerekir. Yüksek ışıkta CO2 ve diğer besinlerin tüketimi artacağı için besin ve CO2 dengesizlikleri orta düzey ışığa göre daha sıklıkla görülür.
[B]Kısaca: [/B] Akvaryumun tüm ihtiyaçlarını sağlarsanız yüksek ışık yosun oluşturmaz. Bu şekilde çok zor bitkileri yetiştirebilirsiniz. Ancak dengeleri bozabilecek durumları takip edemiyorsanız yada bilmiyorsanız. Orta düzey ışık kullanmak daha mantıklı olacaktır.Yeni başlayanlar yüksek ışıkla başlamamalıdır. [B]Akvaryumlarda ışık bitkinin ihtiyacına göre her zaman ayarlanabilir şekilde olmalıdır. Fikstür gerektiğinde yükseltilebilmeli veya alçaltılabilmelidir. [/B]
[B]Yeterli ışık nedir ?[/B]
Galon veya litre başına watt yada lümen hesabı eskiden yapılan bir yöntemdi. Bugün aynı yöntemi kullanarak ışık miktarını belirlemek yapılabilecek en büyük hatadır. Çünkü bitki verdiğiniz ışığın watına değil PAR (Photosynthetically active radiation) değerine bakar. Yeterli ışığın varlığı PAR metreyle ölçülür. Herkes PAR meter bulamayabilir. Yaprağa yansıyan ışık gözünüzü alabiliyorsa yeterli PAR değeriniz var demektir.Bunun herhangi bir bilimsellikle ilgisi olmayıp benim kullandığım bir yöntemdir. Yeterli PAR değerleri PAR metreyle ölçülmelidir. Reflaktör veya ledlere lens kullanarak PAR değerini artırabilirsiniz. [B]Yetersiz PAR yosun nedenidir.[/B] Aşağıdaki resimlerden sadece 3.resim yeterli PAR değerine sahiptir. 1 ve 2 resimler yosun riski taşır. REsimler tropica sitesinden alınmıştır.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/169284/100320171140251.jpg[/IMG]
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/169284/100320171138401.jpg[/IMG]
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/169284/100320171138391.jpg[/IMG]

[B]CO2 ile ışık arasındaki ilişki : [/B]CO2 sınırlamadan veriyorsanız düşük ışık bitki büyümesinde sınırlayıcı etki yapar.Bitkiler düşük ışığa adapte olur ve sağlıklı büyüme gerçekleşir. (Yosun riski en az olduğu için acemiler CO2 bu şekilde kullanmalıdır. Sınırsız CO2 40-60 PAR ışık ) CO2 veriyor ama sınırlıyorsanız bitkinin ışık ihtiyacı artar.Düşük veya yüksek ışığa adaptasyon zorlaşır. CO2 düzeyi ışıkla beraber çok düşük hatta sıfır düzeylerine iner. Başlangıçta CO2 varlığı bitkide ışık ihtiyacını tetikler. Kısa bir süre sonra bitkinin CO2 talebi karşılanamaz. Bu dalgalanma belli bir zaman sonra bitki sağlığını bozar ve yosunlaşmaya neden olur. Eğer CO2 vermiyorsanız bitki için ışığın bir önemi yoktur.Bitki büyümesinde sınırlayıcı faktör CO2 tir.Bitkinin büyümesi ve sağlıklı olmasını düşük CO2'de olan adaptasyonu belirleyecektir. Low techte ışığın artırılması zor bitkilerin adaptasyonunu artırır. Büyüme etkisi yapar. Ancak amonyağı kontrol edilmemişse yüksek ışık yosun yapabilir. Yosun- Işık arasındaki ince sınırı amonyak duzeyiniz belirleyecektir. [B]Yosun istemiyorsak CO2 ya hep olmalıdır yada hiç olmamalıdır[/B]
Aşağıdaki akvaryumda CO2 yoktur. Işıklandırma galon başına 2W kullanılmıştır.Bitki düşük CO2 adapte olmuş,yüksek ışığın bir önemi olmamıştır. Yüksek ışık büyümeyi teşfik etmiş, bitki sağlığını bozmamış sağlıklı büyüme gerçekleşmiştir. (Resim Tom barr'dan alıntıdır.)
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/169284/040420170013271.jpg[/IMG]


1 ve 2 de olanlar yetersiz besin varmış gibi etki eder.3,4,5,6,7. faktörler ise Amonyağı artıran majör nedenlerdir.
[B]
TARAFIMA SORULAN SORULARDAN BAZILARI[/B]

[B]Soru: Akvaryumda yosun oluştu. Eİ yöntemi kullanırsam yosun artmazmı?[/B]
[B]Cevap[/B]: Nitrat ve fosfatın yüksek olması yosunu artırmaz. Gübrelemeden vaz geçerseniz bitkilerin adaptasyonunu ve yosuna olan üstünlüğünü bozarsınız. Baska bir deyişle yosun daha fazla artacaktır.Eğer gübreleme yosunu artırıyorsa bunun nedeni gübrelemek değil, yukardaki nedenlerden herhangi biridir. Bu nedenler tekrar gözden geçirilmelidir. Alg patlaması adı verilen şey amonyak yükselmesinde olur. Çünkü yosun sporları amonyak kullanır ve hızlıca yosuna dönüşürler. Spor amonyak kullanırken nitrat kullanmaz.Oturmamış akvaryumda alg patlaması görülmesinin nedeni budur.
[B]Soru: Akvaryumda her şey yolunda giderken yosunlar oluştu. Bunun nedeni ne olabilir?[/B]
[B]Cevap[/B] : Suda her zaman yosun sporları bulunur. Doğada sporları yok etmek mümkün değildir . Sporlar fırsat bulursa yosuna dönüşecektir .Amaç bu fırsatı spora vermemektir. Bundan dolayı akvaryumda yosun oluşma ihtimali her zaman vardır. Eğer akvaryumda yosun oluşmuş ise yukarda bahsedilen nedenlerden herhangi biri yosun lehine bozulmuştur.
[B]Soru:Akvaryumda Eİ uygularken yeşil spot alg oluştu.Bunun nedeni fosfat eksiklği mi? Oysaki hep fosfat eklemiştim .[/B]
[B]Cevap[/B]:Yeşil spot alg oluştuğunda fosfattın düşük olduğu tespit edilebilir. Bundan dolayı çoğu kişi yeşil spot algın oluşma nedeninin fosfat düşüklüğünden kaynaklandığını sanır. Bu tam anlamıyla doğru bilgi değildir. Eksik bilgidir. Düşük olduğunda da yeşil spot alg görülebileceği gibi fosfat yükseldiğinde de yeşil spot alg görülebilir. Çünkü diğer alglerde olduğu gibi yeşil spot algin iki önemli sebebi amonyak ve organik atığın artmasıdır. Fosfat düzeylerinin artması bu yosunun üremesini baskılayıcı etki yapar .ortadan kaldırmaz. Eğer nedenler ortadan kaldırılamazsa yosunu baskılamak için her defasında daha fazla fosfat eklemek zorunda kalırsınız. Fosfat düzeylerini düzeltmenize rağmen (Low tech akv.da 3 ppm , High tech ak.da 5-10 ppm çıkartın) yeşil spot alg halen oluşuyorsa yukarıda sayılan nedenleri tekrardan gözden geçiririn.
[B]Soru: Her türlü şartları sağlamama rağmen yosun oluşmasının nedeni nedir?[/B]
Cevap : Her türlü şartların sağladığınız doğru olmayabilir. Bu duruma neden olabilecek ve çözümü sıkıntılı olan 2 durumu söyleyebilirim. Amonyak sıçramaları ve organik yükün artması. Amonyak her zaman bir neden olarak sayılabilir. Ne kadar filtreniz çalışıyor olsada nitrifikasyon bakteri sayısı yeterli düzeyde olmayabilir. Filtreniz iyi temizlenmemiş ve/veya çözünmüş O2 düzeyleriniz düşükse heterotrofik bakteriler tarafında istila edilmiş olabilir. Kısacası tamamen amonyak tüketilemiyor dur. Organik yükünüz artarsa heterotrofik bakterilerin sayısı artar ve bu bakteriler organik ürünleri parçalayarak alg için gereken amonyak, vitamin ve aminoasitler, karbonhidrat gibi yan ürünlerin oluşumuna neden olurlar. Ekstradan bir pipo filtre bile bu dengeyi ototrofik bakteri lehine değiştirebilir. Ayrıca canlı sayısını azaltmanızı öneririm. Tetikleyici her zaman amonyaktır. [EDIT]cafermutlu,2018-04-12 14:59:48[/EDIT]

Cafer Bey,

1 yaşını geçmiş olan tankımı hafta sonu bozup tekrar bir yeni bir tank kurdum. Bir önceki tankta ilk günden itibaren EI uyguladım ve yaşadığım problemleri merak eden arkadaşlara belki yol gösterir umuduyla en kısa şekilde açıklamaya çalışayım,

1- tankı ilk kurduğum zaman çok hafif diatom oldu. (çok normal bütün mazemeler yeniydi ve sistemin oturması sırasında beklenen durum)
2- elimde Tetra Plantamin mevcuttu bu gübre diğer demir gübrelerine göre daha farklı uzun süre akvaryum suyunda kalıyor oksitlenme yapmıyor. Bunu yanlış/erken kullanmamdan dolayı Fuzzy Algea oluştu tankımda. Bunuda 3 günlük karartma ve kılıç kuyruk balıklarıyla (bence en iyi yosun yiyicilerin başında geliyor) çözdüm.
3- Zaman içerisinde camlarda toz yosunu oluşmaya başladı, anladım ki ne kadar EI'de uygulasam verdiğim Nitrat oranı az geliyor, biraz nitrat oranını arttırdım problem kendiliğinden kayboldu.
4- bir süre sonra GSA oluşmaya başladı bu seferde fosfat az gelmeye başlamıştı onunda oranını biraz arttırdım oda kendliğinden kayboldu gitti.

Nitrat: Pazartesi / Çarşamba / Cuma
Fosfat : Pazartesi / Çarşamba / Cuma
Potasyum : toz halinde kuru dozlama (bir dönem haftada 3 kere-bir dönem haftada 1 kere dozladım)
Micro Element : Salı / Perşembe
Demir : Salı / Perşembe

Pazar günleri %40 ila %70(zaman zaman abarttım [:O] ) su değişimi.

En başından beri test kitlerim vardı ama son 8 aydır kullandığımı bile hatırlamıyorum ilk başlarda merak edip bakıyordum ama sonradan varlığını bile unuttum.


Şuan kurmuş olduğum tank'da kesinlikle bu yöntem ile ilerleyecek. Bence gayet başarılı ve en kolay sistem budur.

Edit: Co2'den bahsetmeyi unuttum, akvaryum suyunda bulunan co2 miktarının stabil ve yeterli olması çok önemlidir hatta Oliver Knott'a göre yosun probleminin başlıca sebebi düşük ve düzensiz Co2 miktarıdır. Bu demek değildir ki herkes Ph kontrol cihazı kullanıp sürekli olarak stabil bir değer elde etmek zorunda ama mutlaka kullanılan sistemin bir düzlemde ve kararlı ilerlemesi gerekmekte.

Saygılar,
[EDIT]emrelver,2015-08-10 18:22:13[/EDIT]

Emre bey tecrübelerinizi paylaştığınız için teşekkür ederim.
Eİ 'de başarılı olmak için dikkat etmemiz gereken şeylerden biri bitkilerinizin büyümesiyle artan besin ihtiyacının yerine konulmasıdır. Eİ dozlama sabit tutulmamalıdır.gereğinde azaltılmalı ve çoğaltılmalıdır. Oliver Knottun bahsettiği şey bitki yoğunluğu ile artan CO2 tüketiminin yerine konulması gerekliliğidir. Sabit CO2 denilince bu anlaşılmalıdır. Başka bir deyişle bitkileriniz çoğalıyorsa CO2 artırmanız gerekir. Devamlı aynı oranda CO2 vermek belli bir süre sonra CO2 yetersizliği oluşturur. Buda her şey yolunda giderken sürpriz yosun oluşması demektir.
Saygılar..

Cafer Bey,

Sanırım kendimi iyi anlatamamışım stabil ve yeterli Co2 miktarı derken sürekli olarak saniyede 3 damla gibi bir orandan bahsetmiyordum demek istediğim örneğin tankta sürekli olarak 30ppm Co2 bulunmasıdır veya 20ppm ama bunun sürekli olarak bulunması gerekir. peki bunu nasıl sağlarız? Yanlışım varsa beni lütfen düzeltin ama bildiğim kadarıyla Co2 indikatörleri suyun ph seviyesine göre tepki veriyor bu tankınızın suyu Co2 tekviyesi vermeden 7ph civarındaysa işe yarıyacak bir sistem ama tankta aktif toprak, torf vs. gibi ph sevyesini düşürecek bir takım etkenler varsa ph Co2 vermeden de düşeceği için siz yetersiz Co2 verseniz bile indikatör yeşil hatta sarı gösterecektir. Örneğin şuan benim tankımda aktif kum var ve ph 6 (co2 vermeden) ben Co2 verdiğim zaman ph 5.5 e kadar düşüyor ama Co2 vermesemde indikatörüm sürekli olarak sarı renkte yani fazla Co2 gösteriyor. Bu durumda tanka verdiğimiz Co2 miktarının kesin olarak yeterli olduğunu nasıl anlarız sorusunun cevabı ise bence tankın kh ve ph seviyesini bilmekten geçiyor bunun içinde ya ph kontrol cihazı ve kh testi yada kullanmadım ne kadar doğru bir yöntem hiç test etme şansım olmadı ama Co2 test kitleri de bu konuda yardımcı olacaktır diye düşünüyorum.

Saygılar,

CO2 haricinde akvaryumda başka asit varsa sudaki karbamatlar bu asitleri tamponlamaya çalışır.CO2 çok az kısmı tamponlanır renk indikatörleri aynı Co2 düzeyini göstermeye devam eder .CO2 tasarufu yapmış olursunuz. Eğer pH düşük,CO2 düşük ise kH değerlerinizi bikarbonat kullanarak yükseltmek pek önerilmiyor. Düşük düzeyde de olsa sabit CO2 düzeyi herzaman dalgalanan CO2 ten daha iyidir.

[EDIT]cafermutlu,2017-01-19 11:42:13[/EDIT]