Albino Normal Eşleşmeleri

Merhaba,

Geçen hafta 3 konuda karşılaştım, burada detaylı bir açıklama yapıp buraya link vereceğim.

Öncelikle bu şekil cinsiyet genleriyle taşınmayan iki alelli özelliğe göre yapılmıştır. Renk geni birkaç alele bağlı veya cinsiyet kromozomuyla taşınan balıklar olabilir, bu durumda bu şekil geçerli olmaz.

[IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/1/genetik.jpg[/IMG]
Şekilde Mahmut ve Ayşe, Fatma ile de Rüstem birbirlerini sevmişler ve halvet olmuşlardır. Bununla birlikte bir sürü yavruları olmuştur. Burada her bir çiftin 4 yavrusunun olduğu gösterilmiştir. Eğer4 yavru varsa her biri 1, 100 yavru oluyorsa her bir yavru 25 yavruyu temsil eder öyle düşünelim. Bu göstergeler %100 çalışmaz. Örneğin çiftleşme değil para atışı göstersem bir yazı bir de turayı gösterecektim. Bu durum 10 para atışının 5 yazı 5 tura olacağının garantisini vermez, 4'e 6 da, 10'a 0'da olabilir özellikle yavru sayısı arttıkça genel dağılım bu oranlara daha sadık olacaktır.

Şimdi Albinoluğu A, normalliği N olarak gösterdim. Burada rengi iki tane gen belli ediyor, biri anadan biri babadan geliyor. Bireylerin altındaki NA NN AA gösterimlerine genotip diyoruz. Genlerinde neler olduğunu gösteriyor. Albinoluk çekinik gen, bu ne demek. Eğer bir tane albino bir tane normal gen varsa (NA), normal gen albinoya çekil kenara der, iş başına geçer ve rengi verir, albino geni işlevsiz kalır. Yani eğer NN veya NA bir genotipe sahip balık varsa dışarıdan normal renkte görünür. Bu aslında güzel bir şey, hatalı, sorunlu genler diğer ebeveynden gelen genlerle telafi ediliyor ama bir sonraki jenerasyona aktarma olasılığı mevcut ve bunu dışarıdan anlayamıyoruz.

Burada özet şu, NA genotipte bir balığımız olsa da NN bir balığımız olsa da, dışarıdan bakarak bunu anlamak mümkün değil, o yüzden albino normal balık eşleşmesinde iki ihtimal var. Sütunlar bu yüzden ikiye ayrılı. Solda MAhmut albino görünüyor. Çekinik bir özellik fenotipinde göründüğü için AA olduğu kesin, onun eşi ise Ayşe NN genotipine sahip. Biz bunu nasıl bileceğiz? Dışardan bakarak bilemeyiz yavrularına bakınca anlayacağız. Bir bakıyoruz ki yavruların tamamı normal, diyoruz ki demek ki ayşe ablamızın içi dışı bir, gizli bir albino geni yok. Tabi bunu 3-4 yavru görerek söylememiz daha zorken, 100 yavru görerek söylememiz daha kolay. Ancak eşi Mahmut albino olduğu için bu yavrucakların tamamında gizli albino geni var ancak anneden gelen normal gen bu albinoların ortaya çıkmasını engelliyor. Böyle bir çiftiniz varsa ilk partide albino yavru alamazsınız, ancak yavrularınızın yavrusunda %25 oranla albino görürsünüz. Ancak cinlik yapıp doğan dişi yavrulardan birini babasıyla eşleştirirseniz %50 oranla albino yavru alırsınız.

Gelelim sağ kolona, sağda Fatma albino, iki geni de belli ki A, zira biri N olsa beyaz olmazdı. Eşi Rüstem ise normal gibi görünse de gizli bir albino geni taşıyor, muhtemelen soldaki Mahmut Ayşe gibi bir eşin yavrusu. Doğan yavrularına bir bakıyoruz ki, %50'si albino, %50'si albino genli normal görünen balık.

Not 1: Aslında albino geni demek yanlış, albino o genin eksikliği ancak bu şekilde anlatmak anlaşılırlığı arttırıyor ve sonucu değiştirmiyor.
Not 2: Mucizeler olabiliyor. Mahmut ile Ayşe'nin eşleşmesinden kesin hepsi normal görünümlü çekinik albino genli NA doğar diyemeyiz. Bazen mutasyonlar olabiliyor, Ayşe'nin yumurtaları üretilirken gerçekleşen bir mutasyon sonucu renk geni gelmeyebiliyor ve yavru albino doğabiliyor. Bu durum canlıların çeşitliliğini, evrim, doğadaki ve akvaryumlardaki mevcut albinoların çıkışını açıklayan mekanizmadır.