Tek Boynuz

Denizgergedanının geri dönüşü, Kuzey Kutup Bölgesi'nde heyecanla beklenen bir olaydır. Aylar süren karanlıktan ve eksi 40 derecelere kadar düşen soğuklardan sonra kış, yerini bahara bırakır ve Lancaster Geçidi'ni kaplayan deniz buzu parçalanmaya başlar. Denizdeki açık alanlar, çekilmekte olan deniz buzunu izleyerek atalarının yazı geçirdikleri Baffin Adası çevresindeki sulara doğru yol alan bu küçük balinalar için birer yolculuk hattı oluşturur. Ve "boynuzlu" balinaların geldiği haberini alınca hemen tüfeklerine davranan İnuit avcılar, buz sınırına doğru yola koyulur...

İnuitler gibi ben de boynuzlu balinaların dönüşünü heyecanla bekliyorum. Haziran ayının büyük bölümünü rehberimle birlikte Admiralty Kanalı'nın donmuş yüzeyinde tipinin geçmesini bekleyerek ve kırılıp parçalanan deniz buzu üzerinde suya düşmemek için çadırlarımızın yerini değiştirerek geçiriyoruz. Ve en sonunda, bu konuşkan balinaların cıyaklama, çığlık ve poflama seslerini duyduğumuzda, büyük bir buz kütlesine tırmanıp gelişlerini kutlamak üzere tezahürata başlıyoruz.

Önce, denizgergedanlarının sekiz ila on kadarı ve sonra da yüzlercesi, geçit töreni yaparcasına bir arada ilerliyor. Döndükleri haberi yerel telsiz kanallarından yayıldıkça, çoğu yıllardır tanıdığım iyi birer dost olan İnuit avcılar kamp malzemeleri ve güçlü tüfeklerini taşıdıkları kar araçlarıyla gelmeye başlıyor. Buz sınırında pozisyon alıyor ve denizgergedanlarının -tüfekle vurulduktan sonra ipe bağlı bir kancayla çekilebilecek yakınlıkta- yüzeye çıkmasını bekliyorlar.

İnuit halkı kış boyunca bu anı bekliyor. Buz üstünde bekleyen her avcı, bin doları aşan fiyatlara alıcı bulabilecek bir boynuzlu balina yakalama umudunda; iş olanaklarının az, geçimin pahalı olduğu ırak topraklarda ikramiye gibi bir şey bu. Avcıların sabırsızlıkla beklediği bir diğer şey de, taze muktuk. Geleneksel bir lezzet olarak büyük değer taşıyan muktuk, yağ ve derinin en üst katmanından oluşuyor.

Ancak, aynen Kuzey Kutup Bölgesi'nde yaşamak gibi, denizgergedanı avlamak da bir sabır işi. Açık deniz burada çok geniş bir alana yayılıyor ve balinalar, avcıların kolayca erişebileceği yerlerden uzak noktalarda seyrediyor. Biz de kamp ocaklarımızı yakıyor; çayımızı demleyip, birbirimize hikâyeler anlatarak eğleniyoruz. Baharın bitmeyen gün ışığında 24 saat nöbet tutuyoruz. Büyük erkekler "boynuzlarını" gökyüzüne diktiğinde Tuugaalik! Tuugaalik! -Denizgergedanı! Denizgergedanı!- bağrışları duyuluyor. Ardından telsizden denizgergedanlarının 30 kilometre batıda yeni oluşmuş bir kanaldan yukarı yüzerken görüldükleri haberi geliyor. Hemen yer değiştiriyor ve buzdaki çatlağın dar olduğunu görüyoruz. "Kaçırılmayacak bir fırsat." Ama geçtikleri alan dar olsa da, balinalar yüzeye çıktıklarında temiz bir atış yapmak o kadar kolay olmayacak.