Artemia üretiminde üçlü periyod yöntemi

Büromuzdaki 150 litrelik akvaryumdaki Kakadu Çiklitler (Apistogramma cacatuoides) geldikten birkaç hafta sonra yumurtlayınca, ülkemizde az bulunan bu türün yavrularını az bir kayıpla yaşatabilmek için derhal yanlarındaki yetişkin platileri başka bir akvaryuma taşıdık. Sonra, yumurtlamadan yaklaşık 8-10 gün içinde serbest yüzmeye başlayacak olan yavruları ilk haftalarında beslemek için bir artemia üretim düzeni kurduk.

Büromuzdaki kakaduların üreme sürecini kendi resimlerimizle anlatan bir yazımızı ileriki bir tarihte yayınlayacağız. Bu yazıda değineceğimiz konu, kesintisiz canlı artemia larvası temini için, üç adet kavanozun ardışık periyodlarla yenilendiği üçlü periyod yöntemi.

Artemia larvalarını yumurtadan çıkarmak için 3 litrelik kavanozlar kullandık. Kullandığımız reçete: Kavanoza doldurulan 2.5 litre akvaryum suyuna 2.5 çorba kaşığı (litre başına 1 çorba kaşığı) sofra tuzu ekledik ve bir hava motoru aracılığıyla, artemia yumurtalarının tabanda çökelmeyeceği kadar güçlü bir havalandırma sağladık. Tuz birkaç dakika sonra tamamen eridikten sonra kavanoza 1/5 çay kaşığı kadar az miktarda artemia yumurtası attık. Oda sıcaklığında (yaklaşık 18°C), fazla ışık almayan bir bodrum odasında artemia yumurtalarının çoğunun açılması 3 gün kadar sürdü.

Gerekli canlı artemia miktarına göre kullanılan kavanozun hacmi ve atılan artemia yumurtası miktarı değişebilir. Örneğin küçük ihtiyaçlar için 1 litrelik bir kavanoz da yeterli olabilir. Oturmuş akvaryum suyu kullanmak önemli bir ayrıntıdır; tecrübelerimize göre çok iyi dinlendirilmiş taze musluk suyu dahi, belki de içindeki klor kalıntıları nedeniyle, biyolojik dengesi oturmuş bir akvaryumun suyu kadar iyi sonuç vermiyor. Optimal açılım için önerilenlerin tersine, iyotsuz yerine iyotlu sofra tuzu kullanmamıza, hava motorunun gürültüsü nedeniyle kavanozları çok az güneş ışığı alan bir bodrum odasına koymamıza ve suyu, optimal değer olan 28°C yerine 18°C sıcaklıkta tutmamıza rağmen açılma oranı bizim için yeterliydi; bize gerektiğinden fazla canlı artemia elde edebildik. Beslememiz gereken zaten hepsi 15 adet Kakadu yavrusuydu. Artemia larvalarının nasıl toplanıp balıklara verildiğini yandaki resimlerde görebilirsiniz.

Yumurtaların nasıl açıldığı konusundaki temel reçeteye değindikten sonra üçlü periyodun nasıl ortaya çıktığı konusuna gelebiliriz. Bizim gözlemlerimize göre, bir kavanozdan en iyi verim almak için, taze su doldurduğumuz ve ilk defa yumurta attığımız güne 0. gün dersek, 0. ve 1. günler (hep aynı saatlerde) kavanoza yumurta atılır, 2. - 3. - 4. ve 5. günler canlı artemia toplanır ve 6. gün tekrar başa, yani 0. günün işlemlerine dönülür ve kavanoz musluk suyuyla çalkalanıp tekrar akvaryum suyu doldurulur, tuz ve artemia yumurtası atılır. Kavanoz yenilenmezse, 5. günden itibaren su bozulmaya (amonyak ve nitrit yükselir) başlar ve artemia larvaları bu suda yumurtadan çıksa bile kısa sürede ölürler.

Yukarıda sözü edilen 6 günlük periyod aşağıdaki tablodaki gibi özetlenebilir:

Serbest yüzmeye başlamalarından itibaren 4 hafta boyunca, günde en az 3 kez verilmek üzere, yavru balıkların beslenmesi için gerekli canlı artemianın kesintisiz hasatı için 3 adet kavanoz ikişer günlük ardışık periyodlar düzeniyle kullanılabilir. Bunun için kavanozlar etiketlenir ve 1'den 3'e kadar numaralanır (resim 2). İlk gün 1 numaralı kavanozla başlanır, üçüncü gün 2, beşinci gün 3 numaralı kavanoz hazırlanır; 7. gün 1, 9. gün 2, 11. gün 3 numaralı kavanoz baştan başlatılır ve böylece yenilemeler 1-2-3-1-2-3.... sırasıyla gider.

Üçlü periyod yöntemi aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

Yukarıdaki canlı larva kolonlarına dikkat edilecek olursa, 5. günden itibaren kombinasyonların her gün için aynı olduğu görülür: yok - az - çok. Yani, bir kavanozda canlı larva yok; birinde az, birinde çok var. Böylece her gün benzer miktarda, düzenli canlı artemia kaynağımız olur. Üstelik risk bir ölçüde dengelenmiş durumdadır: Kazayla kavanozlardan birinde canlı artemia çıkmazsa diğerinde en azından az miktarda bulunabilir.

Kavanozları en yüksek açılma oranını verecek optimal değer olan 28°C sıcaklıkta tutarsak üçlü periyodu nasıl düzenlemeliyiz? Bu sıcaklıkta yumurtaların çoğunun 2 gün içinde açıldığını göz önüne alırsak, 6 günlük periyod içinde her kavanoza bir gün tatil vererek, yeni düzeni 18°C sıcaklıktaki şemayla aşağı yukarı aynı hesaba getirebiliriz. Ayrıca yüksek sıcaklıklarda daha çabuk bozulacağını düşünürsek suyun bekleme süresini azaltmak akla yatkın bir yöntemdir. Periyod içindeki 0. ve 1. günler yumurta atılır, 2. ve 3. günler bol larva toplanır, 4. gün larvalar azalır, 5. gün ise kavanoz boşaltılır ve kullanılmaz; boşaltılmasa bile yok denecek kadar az larva toplanabilir.

28°C sıcaklıkta uygulanacak üçlü periyod yöntemi aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

Canlı larva kolonlarına dikkat ederseniz, 4. günden itibaren ortaya çıkan kombinasyon yine hep aynıdır: yok - az - çok

Birkaç haftadan sonra artemia larvaları yavru balıklar için yetersiz kalır. Özellikle doğrudan kuru yemlere geçiş yapamayan Apistogramma sp. gibi seçici türler için daha büyük boyutlu canlı yemler bulmak gerekir. En az iki gün boyunca yavaş akan musluk suyu altında bekletilerek çok iyi temizlenmiş tubifex kurtları, jiletle çok ince kıyılıp multi-vitamin preparatı damlatılarak bu amaç için kullanılabilir. Yavru balıkların kıyılmış kurt gibi hareket etmeyen cansız bir yeme alışması, sonraki haftalarda kuru yemlere geçişi kolaylaştırabilir.

Kültür ortamında üretilebilen mikro-kurtlar, japon su piresi ve kanatsız sirke sineği (drosophila), yavru balıklara artemia sonrası dönemde verilebilecek ülkemizde henüz yaygınlaşmamış canlı yem türleridir.