Anadolu Killifish'leri Yok Oluyor!

Kendi ellerimizle yok ettiğimiz doğal hayattan izlerini sildiğimiz bir grup daha... Dünyanın bir çok yerinde farklı türleri bulunan Killifish'ler grubuna ait bir kaç tür ülkemizin doğal yaşam alanlarında bulunmaktaydı. Bazıları endemik tür, yani yalnızca bulunduğu bölgeye ait balıklar. Ne yazık ki ülkemizin doğal hayatı koruma politikasının doğru yürütülmemesi sebebiyle Anadolu Killifish'leri yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.

Killifish'lerimiz sakin akan nehir kollarında, göl kenarlarındaki sığ sularda, bol bitkili bölgelerde yaşamlarını sürmektedir. Ancak doğaya yapılan her müdahalenin bir şeyleri kötü yönde etkilediğinin bilinmesine rağmen, ilk önce tatil bölgelerinde Sivrisineklerden kurtulmak amacıyla esas besini sivrisinek larvaları olan Amerikan kökenli Canlı Doğuran Gambusya'lar sularımıza salındı. Gambusya'lar çok hızlı çoğalan, çok dayanıklı küçük bir avcı balık türü olmasından dolayı sivrisinekler haricinde bölgedeki yerli yavru balıkları, yerli karidesleri de tüketmeye başladılar. Bir dişinin yıl boyu toplamda 500-1000 arası yavru vermesi ve bu yavruların kısa sürede erişkinliğe ulaşmasıyla sularımıza iyice yerleşmiş ve adını kazımışlardır.

Bununla da bitmedi ki bataklık bölge olduğu için ıslah edilen yerlere balık popülasyonunu artırmak amacıyla İsrail Sazanı olarak bilinen balıklar salınmıştı. Aynen Gambusya gibi bu balıklar da kısa sürede uyum sağlamıştı. Yerel türlerimizin hepsinden çok daha fazla sayıda üreyen bu Sazansıgilin beslenme alışkanlığında avcılıkla beraber kum karıştırma ile birlikte zemine bırakılan yumurtaları toplama da yer almaktadır. Zemine yumurta saçan tüm balıkların ve zeminde gezen karides gibi küçük omurgasızların soyu her geçen gün İsrail Sazanları tarafından azaltılmaktadır. Bir şey daha var ki, bataklık diye beğenilmeyen ve ıslah edilen bölgeler, farklı yaşam biçimi olan yerel bazı amfibiler (Endemik Semenderlerimiz), Killifish'lerimiz ve bir çok omurgasızla birlikte yerel bitkilerimizin yaşam alanıydı. İnsanların "kurbağalı, sinek yapıyor" diye şikayet ederek müdahale ettiği bu sığ gölcükler tamamen bağımsız bir dengenin olduğu kusursuz bölgelerdi. Yalnız su içi değil, su dışında da sığ sulardan beslenen göçmen kuşlar ve böcekler de uzaklaşmış oldu.

Sularımıza bırakılan yabancı türler, yanlış ıslah çalışmalarına bir de bitmek bilmeyen doğa katliamımız eklendi... Kentleşme... Kanalizasyon atıklarının akarsulara ve göllere dökülmesi, kimyasal atıklar... Bir çoğumuzun çocukken balık tuttuğu dereler bugün ya kanalizasyona dönüştürülüp kapatıldı, ya da canlı popülasyonunun en alta indiği, kirli akıntılara dönüştü.

Bu sular, bataklıklar, sivrisinekler, balıklar, kurbağalar belki de bin yıldır olduğu yerde duruyorken insanoğlu gelip beğenmediği ne varsa sorgusuzca, bilinçsizce yok etti. Yalnızca kişiler değil, devlet yönetimi de bu bozulmanın başını çekti.

Şimdi Anadolu Killifish'leri de yok olmak üzere. Yaşam alanları değiştirildi ve yok oluyorlar. Belki bundan bir kaç yıl sonra bu türleri asla doğada göremeyeceğiz.

İnsanlar olarak önce sayısız canlının evine girip yaşamlarına tecavüz ettik, onların hayat düzenini bozduk, yok ettik, sömürdük. Ne zaman bilinçli bir toplum oluruz bilmiyorum fakat çoğumuz bu umudumuzu çoktan kaybettik. Biz doğanın içinden gelen canlılar olarak doğadan uzaklaştıkça insanlığımızı kaybettik. Algılarımızı, yaşam şekillerimizi işimize geldiği gibi değiştirirken doğadaki kusursuz denge zincirinin bir halkası olduğumuzu unuttuk. Gün gelecek ve her birimiz o sömürdüğümüz toprakla bütünleşeceğiz. Doğa bizi de teker teker bünyesine saracak ve biz döngünün bir parçası olduğumuzu anladığımızda her şey çok geç olacak. "Çocuklarımıza yaşanılabilir bir dünya bırakma" masallarına inançlarımızı sorgulamayı da bıraktık, her şeyin günden güne kötüye gittiğini korkuyla görüyoruz.

Hepsini biz yaptık. Kişisel olarak iyi işler başarabilmenin ötesinde insanlık olarak köklerimize olan saygımızı yitirdik. Anadolu Killifish'leri yalnızca küçücük bir örnek. Hangimiz bilebilir ki daha kaç türün, kaç canını yok ettik/ediyoruz.

Umut Günay ÖZTOPRAK

Not: Yerel Killifish'lerimizden bazıları;
Aphanius anatoliae
Aphanius mento
Aphanius fasciatus
Aphanius sirhani
Aphanius sophiae
Aphanius beaticus
Aphanius danfordii
Aphanius dispar
Aphanius iberus
ve daha fazlası...

Böyle bir balığın olduğundan bile yeni haberim oldu. teşekkürler bilgilendirme için. malesef ülkemizde bu tarz politikalar tam araştırma yapmadan sadece bir sonuca odaklı yapılmakta. yani amaç sivrisinek öldürmekse direk onu öldüren uygulamayı yapmaktalar ve malesef oradaki ekolojik dengeler araştırılıp bu uygulamanın verebileceği hasar hesaplanmadan yapılmakta. bu canlıları da çocuklarımız veya torunlarımız ya kitaplardan görür ya da göremez...

Aynen Murat Bey... Kişilerin hataları kişileri bağlar, ama devlet bile bünyesinde bu kadar ekoloji bilen, biyologları varken kafasına göre işler yapması çok genel ve büyük zararlara yol açıyor.

Bu Killifish'lerden yakalayan ve başarıyla besleyen, hatta yumurta alanların yazılarını okumuştum. Yani akvaryumda sorunsuz bakılabilen nadir balıklar bunlar...

Geçen sene Kayseri'de bir sulak alanda Aphanius Soysalli, türünü buldum,birkaç adet tpladım ve yaşatmayı başardım,şuan akvaryumumdalar ve üretmeye çalışıyorum.Esas konu ise ben oradayken hollandalı bir çiftte o balıklardan toplamış poşetlemişti,balığı bana o anlattı dişi erkek ayrımından bahsetti,hasılı elmizden giden bir zenginliğimiz daha var ve biz yine sadece bakıyoruz.Bu arada araştırmalarım sırasında balığın 15$'a Yunanistanda bir forumda satıldığını gördüm.Konuyu açtığınız ve farkındalık oluşturduğunuz için teşekkürler. hayalzamanı2014-04-03 14:09:34

Ne yazık... Biz bilmiyoruz, tanımıyoruz, elin Hollandalısı toplayıp üretip satıyor. Yarın bir gün ithal Killifish'lere dünya para vererek alırken aslında yerel türlerimizi aldığımızın farkına bile varmayacağız...


Az önce yabanci bir sitede Aphanius danfordii soysalli Killifish'in toplanma görüntüsünü gördüm, doğal habitatı yani Kayseri'yi not olarak yazmışlar:
"Habitat of A. danfordii close to the village of Soysallı in Kayseri Province, Turkey."

[QUOTE=umutgunay] Bir şey daha var ki, bataklık diye beğenilmeyen ve ıslah edilen bölgeler, farklı yaşam biçimi olan yerel bazı amfibiler (Endemik Semenderlerimiz), Killifish'lerimiz ve bir çok omurgasızla birlikte yerel bitkilerimizin yaşam alanıydı. İnsanların "kurbağalı, sinek yapıyor" diye şikayet ederek müdahale ettiği bu sığ gölcükler tamamen bağımsız bir dengenin olduğu kusursuz bölgelerdi. Yalnız su içi değil, su dışında da sığ sulardan beslenen göçmen kuşlar ve böcekler de uzaklaşmış oldu.
[/QUOTE]

Soysalli zaten toplandığı yer olan soysallı gölünden almış adını,ben bir kayserili olarak daha geçen yıl öğrendim tabi.

Killifish'lerin habitatı tam olarak böyle artık:

Bu hızla gidersek daha birçok değerli şeyleri kaybedeceğiz gibi görünüyor..Sadece sivrisinek yapıyor diye doğal tatlı su kaynaklarına gambuşya salınmaz..Barajlara ve diğer ufak göllere koi salanlara ne demeli bilemiyorum..Hadi içinizden gelmiyor,korumuyorsunuz bari dışardan müdahale etmeyin...İnsanları anlamak gerçekten de güç..Her geçen gün doğaya aşkım yükseliyor..Umut kardeşime teşekkür ederim..Eğer bulunursa ben bir türde olsa evimde bakarak üretebilirim..Doğamıza 100-150 balık kazandırsam vicdanım rahat olur..

Burdur gölündeki killifish ler için büyük bir organizasyon yapıldı.. Hatta sanıyrum Tarkan bile bu organizasyonun bir kısmında destekçi idi.. O, genel olarak burdur gölü ile ilgili organizasyonda vardı.

Bu arada konu ile ilgili en çok çalışan kişinin yazılarından bir mesajı buraya kopyalıyorum.

Umut Bey, çok önemli bi konuya değinmişsiniz teşekkürler.

Bizim memleketten killfishler, bizimkiler yabancılarla inceliyorlar sularımızı: http://zogaris.blogspot.com.tr/2014/04/lake-isikli-turkey.html @immortal2014-04-16 15:09:17

Aphanius mento isimli killifish bulunduğum bölgede yaşıyor gerçekten mavisi güneş ışığı altında blue zaire mobadan daha asil duruyor. Fakat akvaryuma girdiğinde rengini kaybedip grimsi bir hal alıyor. Keşfedilip ticarete dökülse pahalı balıklar kategorisine girer diye tahmin ediyorum.

Biyoloji bölümleri, çevre müh. bölümleri yöneticileri uyursa olacağı bu.