Akvaryumda Işıklandırma Ve Işık Seçimi

Merhaba,

Bu konuda çok soru var, net kısa bir cevap yok, çünkü ışık kompleks bir şey. Bir makale ile bildiğim kadarını anlatayım.

Işıklandırma seçimi, akvaryum kurulumlarında kafaları en çok karıştıran ve doğru cevabı aranan donanım seçimi olmakta. Isıtıcı ve filtre seçimleri güç ve debilerine bakılarak seçilebilen, filtre içindeki biyolojik malzemeler de gözenek miktarına bakılarak kolayca karşılaştırılabilen ve bütçeye göre uygunu seçilen malzemelerdir ancak ışık gözümüzü kandıran, balığa göre, göze göre ve fotosentetik canlılara göre seçilmesi gereken bambaşka bir "şey". Bu makaleyi oldukça basit ve anlaşılır kılmaya çalışacağım daha detaylı ve teknik olan hali akvaryum plus dergisinde mevcuttur.

Akvaryumda ışıklandırmanın 3 görevi vardır. Akvaryumu güzel gösterme, canlıları güzel gösterme, varsa fotosentetik canlılara besin kaynağı olma. Bu 3 prensip üzerinden seçimi yapacağız.

İnsan gözü renk konusunda oldukça yalancıdır. Bu konuda sarı örneğinden yola çıkacağım. İstanbul’da yaşayanlar yeni açılan Levent – Boğaziçi Üniveristesi metrosunu kullandıklarında iniş çıkışlardaki ışıklara dikkat etsinler. Metro giriş-çıkışı gökkuşağı renginde, haliyle bir bölümü sarı, sarının yanına gelince tepeye bakarsanız sarı renkte led göremezsiniz, sarıyı yapan iki tane led var, birisi yeşil, birisi kırmızı, üst üste binince gözümüz bunu anlıyor ama beyin bunu sarı olarak algılıyor. Gözümüz beyne iletirken sarı olarak mı iletiyor, yoksa göz kırmızı ve yeşil olarak iletiliyor da beyin mi sarı algılıyor bilmiyorum ama neticede insanoğlu gözü ile gerçek bir sarı ile, kırmızı ve yeşilden oluşan bir sarıyı ayırt edemiyor. Yeşil ve kırmızının oluşturduğu sahte sarı gibi bir de gerçek sarı vardır. 575 nm dalgaboyu civarındaki ışığı da sarı olarak görürüz. Dalga boyları ve verdikleri renk aşağıdadır.

[IMG]http://www.buzzle.com/images/diagrams/visible-wavelength-spectrum.jpg[/IMG]

Gördüğünüz gibi gökkuşağı renkleri olan bu renklerde pembe, kahverengi ve beyaz gibi renkler yok. Bu renkler de insan gözünün uydurduğu renklerdir, tek dalgaboyu olarak bir karşılıkları yoktur, birkaç dalga boyunun karışması sonucu ortaya çıkarlar. Örneğin lazerler tek dalgaboylu ışık kaynaklarıdır, bu nedenle beyaz lazer göremezsiniz.

Bu çok önemli. Gözümüzün bu sefilliği nedeniyle yukarıda saydığım 3 görevden sadece akvaryumu güzel gösterme kısmında gözümüze güveneceğiz, geri kalanlar için bilimi kullanacağız.

Işığın balıkların rengini göstermesini istiyoruz. Bu yüzden geniş spektrumlu bir lamba seçeceğiz. Bunun için lambanın CRI değerine bakacağız, bu CRI color rendering index demek, yani o gördüğümüz gökkuşağını yapan dalgaboylarının yüzde kaçını barındırdığını söylüyor. 100 ise hepsi var, bu philipsin sitesinden bir görüntü:

[IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/1/philips_isik.jpg[/IMG]

Philips'in standart floresanında (TL-D 36W/54-765) bu CRI değeri 72
Philips'in tld 90 de lux serisi var, bunlardan 6500 Kelvin olanının (90 De Luxe 18W/965) CRI değeri 93, 5000 Kelvin olanının 92. 5000 kelvin olan hafif daha sarımsı yanıyor.
Philips Aquarelle'in rengi sevilse de CRI değeri 75'de kalıyor, ama philips aquasky başarılı, 92.
Ve CRI konusunda bildiğim en iyi floresan geliyor: MASTER TL-D 90 Graphica 18W/965, bir floresan ve CRI değeri 98. 950 olan 5000K'i ise 97.
Senelerce aradım sordum, en son bir yerden bulup aldım, alan adam tekstilci misiniz dedi, genelde tekstil ve boya işinde uğraşanlar doğru rengi görmek için alıyormuş. Aldığım yerin adını vermeyeceğim, zira toptancıya gelen bütün ürünleri alıp tekelcilik yapıyor, böyle bir zihniyete kazandırmak istemiyorum.

Akvaryum ürünlerinden JBL SOLAR NATUR ULTRA ürünü ve ışıklandırmada en sevdiğim firmalardan olan GIESEMANN T-5 / tropic 90+ CRI değerine çıkıyor.

Peki ya ledler ne durumda? Bu konuda bayağı bir tartışma var, mevcut CRI sisteminin ledi iyi ifade edemediği söyleniyor ancak neticede durum iyi değil. Şuradan tartışmaları okuyabilirsiniz: [URL]http://www.candlepowerforums.com/vb/showthread.php?273878-CRI-of-White-LEDs[/URL] Yeni nesil ledlerde yüksek CRI değerleri elde ediliyor, yüksek CRI değerli ledler çinliler de satmaya başlamış, yüksek dedikleri 80, çinli abartmasını düşersek 70 küsürlük bir leddir [:D] piyasada kullanılan mevcut beyaz ledlerde bu değerler floresandan da kötü. O yüzden led ışıklandırma yaparken sadece beyaz değil, olabildiğince farklı spektrumlara sahip ledleri alıp doğru şekilde kombine etmek lazım. Dizerken de dikkat edin, renkleri homojen dağıtmazsanız kötü sonuç alırsınız.

Eheim Power Led'in CRI değeri yine 90+, akvaryum sektörünün liderleri oldukça iyi, fiyatları da öyle.

Akvaryumun içerisini güzel şekilde görmek için ışığın CRI ile seçileceğini anladık, şimdi akvaryumun bakınca içimizi açmasını istiyoruz burada gözümüzü kullanacağız. Kimi insan sarımsı bir ortam ister, tropik doğal bir görüntü ister, bunun için yüksek CRI değerli lambanın yanına düşük kelvinli bir floresan ekleyerek genel görünümü sarımsı yapabilirsiniz. Eğer beyaz mavi ağırlıklı modern gösteren renkleri seviyorsanız mavi ve yeşili bol olan spektrumlu yüksek kelvinli lambaları yüksek CRI flonun yanında kullanabilirsiniz. Bu tamamen göz zevkinize kalmış.

Son olarak fotosentetik canlıların talebine gelelim. Bu kısımda yüksek CRI olan lamba işinizi görür, ancak özellikle high tech bir tankta çok hızlı bitki & mercan büyümesi istiyorsanız bu alanda özelleşmiş firmaların lambalarını kullanın. Giesemann'ın super florası, aquamedic'in planta'sı apc'de çoğu kişinin fikir birliği yaptığı iki lambaydı. Link burada ([URL]http://www.aquaticplantcentral.com/forumapc/lighting/58094-t5-giesemanns-midday-aqua-flora-aqua.html[/URL])

Deniz akvaryumlarında ışıklandırma konusunda bilgim var ancak tecrübemi yeterli görmediğim için yorum yapmak istemiyorum.

Küçük bir ipucu. Gariban, eski tip tungsten lambaların CRI değeri 100'dür. Her rengi gösterirler ancak görünemeyen kızılötesinde çok fazla ışın yaydıkları için verimsizdirler, mevcut aydınlatmanızı test etmek için akvaryumunuzun ışığı yanıkken üstünde bir de tungsten lamba yakın, eğer göremediğiniz güzel renkleri görmeye başladıysanız ışıklandırmayı değiştirmenin vakti gelmiştir.

Led ile ilgili çok başarılı bir konu:
[URL]http://www.akvaryum.com/Forum/bitkili_tankda_led_kullanimi_k772480.asp[/URL]

Saygılar,[EDIT]bjkalley,2015-11-09 22:59:53[/EDIT]

Tebrik ederim,elinize sağlık.Yalnız iki sorum olacak, diğer kaynaklar lümen ve kelvin değerine bakıyorlar bunun sebebi nedir?

Birde deniz akvaryumlarında 10000K veya 20000K öneriyorlar bu kadar kelvin bitkileri veya mercanları yakmaz mı?

Elinize sağlık Rafet bey konuyu çok güzel açıklamışsınız. Ben yaklaşık 2- 2.5 yıldır Ledler üzerinde deneyler yapıyorum. Bir çok power ve SMD denemelerim oldu. Burda da sizin altını çizdiğiniz CRI ın önemini Led armatür üreticilerinin ürettiği pahallı armatürleri ve bunlarda kullanılan malzemeleri inceleyince farketmiştim. Çünki adamlar sadece Cool white ( 6500 K ) ve Daylight ( 4300k ) kullanıyorlar aralara Moonlight efekti olsun diye Royal Blue koyuyorlar ve sonuçlar süper oluyordu. Sonra Power Led üreticilere baktım Genelde Cree led serilerini kullanıyorlardı. Bizim gibi DIY armatür yapan arkadaşlar genelde fiyatlatrı dolayısı ile bunlar tercih etmiyorlar. Ama Bakacak olursak Cree ledlerde CRI değerleri 95 e kada r varabiliyor. (CXA serileri). Şu ana kadar denemediğim bir onlar kaldı. En çok verimi ülkemizde en rahat bulunabilen markalardan edixeon 1 w ledleri (CRI 70) Deep red, Royal bule ve 450 nm mor ile harmanlayarak elde edebildim. Unutmadan yine bu ledleri sera ve karasal bitki üretiminde sıkça kullanılan Full spectrum ledler le harmanlayarak denemelar yaptım. Nano tanklarda başarılı oldu. Fakat Full spec ledlerim 1 w olduğundan ve lm leri nispeten düşük olduğundan büyük tankta istediğim verimi yakalayamadım.

Yani CRI değeri yüksek ledler arıyorsak CREE serilerine göz atılabilir. Hanım tarafından afaroz edilmezsem yeni bir 80 cm tankta Cree ler ile deneme yapacağım zaten başladığımda paylaşıcam.

Ama Powerled ile armatür yapacak arkadaşların istenilen değerleri yakalamak için ışıgın güzel ve homojen dağılımına dikkat etmeleri gerekiyor. Hele benim tankımda olduğu gibi armatür ile su yüzeyi arasında 5 cm den az varsa iş daha da zorlaşıyor ışık tam karışamıyor gözle görünen ışık güzel ama biyolojik olması gereken ışık ise malesef çok da uygun olmayabiliyor.

EK : Şu anda mesela CREE XM-L T3 bu ürünü araştırıyorum Soguk beyaz ve Gün ışığı birlikte kullanıldığında ürün açıklamasındaki grafiklere göre oldukça başarılı görünüyor birde tabi 780 lm gibi bir aydınlatma değeri var ama işte tanesi 7-8 euro civarlarında

[EDIT]shimendifer,2015-11-09 23:47:36[/EDIT]

Teşekkürler Atıl Bey. Zaten büyük tanklarda floresan yeterli, asıl küçük tanklarda led gerekli, çözmenize çok sevindim. Soğutma işini nasıl yapıyorsunuz?

[QUOTE=Exedra]Tebrik ederim,elinize sağlık.Yalnız iki sorum olacak, diğer kaynaklar lümen ve kelvin değerine bakıyorlar bunun sebebi nedir?

Birde deniz akvaryumlarında 10000K veya 20000K öneriyorlar bu kadar kelvin bitkileri veya mercanları yakmaz mı?[/QUOTE]

Lümen insan gözüne göre ışık gücü, bitki için de mercan için de yanıltır. İnsan gözü yeşile duyarlı, bu yüzden yeşil miktarını arttırıp lümeni yüksek yaparlar ancak renk skalası zayıf kalır. Kelvin de renk ile ilgili fikir verir ancak yeterli değildir, tüm bir spektrum tek bir sayı ile anlatılamaz. Mercan yanması abartılan bir durum, metal halidelerin önünde uv koruması olursa yeter, onun dışında yakmak çok zor. 10k de olsa 20k de olsa yanmasıyla bir ilgisi yok, bu sayının yükselmesi kırmızıdan maviye gidişi anlatır. Zaten aynı kelvinde farklı renkler de olur. Hagen'in power-glo ve aqua-glo adlı 2 flosu var. İkisi de 18000 K, bakınca renkleri farklı, spektrumları farklı ama kelvinler aynı.

Çok başarılı bir makale olmuş.Su gibi okudum.Elinize sağlık.Bitkili akvaryumlar için kelvin değerleri vb. bahsederseniz çok memnun olurum.

Bitkili tank için floresan alırken kelvin'e bakmayın. Ben kelvini sadece gözüme nasıl görünür diye anlamak için kullanıyorum. Tabi o da emin olmama yardımcı olmuyor sadece fikir veriyor. 500'den düşükse bu sarımsıdır diyorum. 7000-10000 arasıysa beyazımsı yanar 10000 üstüyse de maviye kaçan beyaz olur diyorum. Benim için kelvin'in kullanımı bu kadar.

Zamanında bayağı bir yanlış yaptık, klorofile bakıp yeşilin tamamen kullanılmadığını düşündük ki yanlışmış. Bu iş ilgimi çektiğinden doktora konum oldu bu nedenle akademik alanda ciddi araştırma yaptım. Mc Cree diye bir amcamız zamanında fotosentetik olarak aktif olan spektrumu bulmuş, grafikteki yeşil kısım.

[IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/1/solar_vs_plant.png[/IMG]

Dennerle, JBL, Giesemann, Aquamedic gibi ciddi firmalar iyi argelerle floresanları ürettiriyorlar ve bu spektrumları buluyorlar. Eğer bütçeniz bunlara el vermiyorsa normal floresan alırken bu grafikteki yeşil dağılıma en yakın grafikte lambaları almakta fayda var.

Eğer led yapacaksanız da bu grafiğe yakın bir karışım yapın. Bir de bitkilerde çok önemli bir şey var. Genel biyoloji kitabını indirip ilgili kısmı okudum, fotosentezin tek bir aşamadan oluşmadığını, kırmızıdaki iki farklı dalga boyunun ayrı ayrı etki ettiğini ve birisi eksik olursa hızın bayağı düştüğünü söylüyordu. O kısmı bulursam ekleyeyim.

Kelvin'le ilgili bilgiyi de tam emin değilim ama şu şekilde biliyorum.

"Siyah bir cismin ısıtıldığında yaydığı ışık."

Örnek vermek gerekirse mat (yansımasız) siyah bir grafit çubuk 6500 Kelvin dereceye kadar ısıtılırsa (kelvin=celcius cinsinden sıcaklık+273) verdiği ışık 6500K dediğimiz floresan ile aynı ışık oluyor (CRI değerlerini göz ardı edersek) Cisimlerin yaydığı ışığın görülebilmesi için minimum sıcaklık 798K yani 525 celcius derece. Bu sıcaklıkta siyah bir cisim -ne olduğu fark etmiyor- soluk kırmızı bir ışık yayıyor. Isı arttıkça önce sarı tonlarına sonra beyaza daha sonra da maviye dönüşüyor.

Detaylı bilgi için Vikipedi'den link verelim. [URL]https://tr.wikipedia.org/wiki/Siyah_cisim_%C4%B1%C5%9F%C4%B1mas%C4%B1[/URL]

Bu şekilde bakıldığında Kelvin olayı daha net anlaşılıyor.

Hanım Migros'dan geliyor meyve ve sebze almış, toplam ne kadar para harcadığını biliyorum, kaç kilo gıda aldığını da biliyorum. Bu bilgilerle hangi meyveden hangi sebzeden kaç kilo aldığını bilemem ancak kestirebilirim.

En önemli bilgi spektrum bilgisi.
[IMG]http://www.giesemann-uk.com/Spectrum%20Super%20Flora.jpg[/IMG]
Bu bilgi alışverişteki fiş gibidir, hangi ürün kaç adet fiyatı hepsi belli, bu bilgiden kelvin'e ve CRI'ya gidilir. Ama Kelvin ve CRI'dan bu bilgiye gidilemez, ancak kestirilir. Spektrum evrensel net bir skala. Ancak anlaşılması karışık olduğu için bilim insanları oturup Kelvin CRI Lux Lumen gibi değerler çıkartıyorlar.

Özgür Bey,

Bahsettiğiniz şey sadece ampülde geçerli. Ampülün ışık yayması yüksek sıcaklığa bağlı, tıpkı demiri kızıştırınca kırmızı olması gibi, Güneş de bu şekilde ışık yayıyor, 5777K sıcaklığı var. Ampülün içinde bir metal olan tungsten (tungsten seçimi erime sıcaklığı yüksek olduğu için, yoksa demir daha iyi ışık veriyor) var. Bu şekilde ısındığı için ışık yayanlar tam spektrumlu ışık veriyorlar, her renk mevcut ama dezavantajları da var, görülebilir olmayan dalgaboyunda (çoğu kızılötesi) çok fazla dalga yayıyorlar. Eğer altına civciv koyup ısıtmayacaksanız bu kısım boşa gidiyor, sadece ufo görevi görüyor.

Işık şu şekilde oluşuyor. Kendi yörüngesinde gariban gariban dönen elektron dürtülüyor (nasıl dürtüldüğüne az sonra geleceğiz), sonra bu dürtülmeden dolayı aldığı enerji sayesinde bir üst seviyeye çıkıyor, ancak kendi seviyesi burası olmadığı için geri yerine geliyor, bu geri gelme sırasında enerjisini ışık olarak veriyor. İlk baştaki dürtülme sıcaklık nedeniyle olduğunda ampüldeki gibi wien displacement law'a göre geniş bir ışık yayıyor (gerçek siyah nesne olmadığı için tam olarak wien law ile değil onun emissivity ile çarpımı kadar yayıyor da daha fazla olayı karıştırmayayım). Kritik bilgi şu, floresanda o elektronlar sıcaklıkla değil başka bir foton ile dürtülüyorlar. Ampülün etrafı açıkken floresanın niye kapalı ve beyaz? Çünkü içeride uv ışık üretiliyor, bu uv ışıklar floresanın dışındaki fosforları dürterek elektronlarını üst seviyeye atlatıyor, o fosforlar da tiplerine göre yeşil kırmızı mavi ışık yayıyorlar. Fosfor tiplerini değiştirip farklı renkte lambalar yapıyorlar. Bu dürtülmeler sıcaklıkla değil uv ışıkla olduğu için kelvin değeri bize yeterli bilgi vermez. Kelvin'i anlatan wikipedia makalesinde de buna değiniliyor [QUOTE]CCT is the color temperature of a black-body radiator which to [B][K]human color perception most closely matches[/K][/B] the light from the lamp.[/QUOTE]
Cümlede kelvin değeri için insan algısına göre en yakın eşdeğerdir diyor. Kendisi değil yani, kullandığınız tabir sıkça kullanılan ancak yanlış bilinen bir bilgi.

Saygılar,

Refet bey, ben kelvin teriminin nereden geldiğinin anlaşılabilmesi için bir açıklama yapmıştım. Floresan lambalarda ışık oluşumunun farklı olduğunu biliyorum.

Floresandaki isimlendirmenin de siyah cisim ışımasına göre verildiğini ve CRI değerinin de bu noktada devreye girmesi söz konusu, dediğiniz gibi ampul belli hedef spektruma göre üretilir sonra isimlendirilir. 6000K 90+ CRI hedefledik ama standarta göre 6500K 83 CRI elde ettik gibi (örnek saçma oldu farkındayım [:)))]) Belli standartlara göre 865 kodlu floresan 6500K ışık veriyor diyebiliriz ama bahsettiğiniz gibi teknik anlamda tam karşılamaz tungsten ampulleri.[EDIT]pekozgur,2015-11-11 13:58:15[/EDIT]

Refet bey, elinize sağlık.
Öncelikle doktoranızda kolaylıklar diliyorum. Gerçekten geniş bir konu ışık konusu, artı bitki ve büyüme konusu, fotosentetik canlılar vesair işin içine de girerse konu haylice genişliyor. Diğer taraftan rgb si, fosforu şusu busu sabırlar diliyorum. Zamanla araştırmalarınızda ulaştığınız püf noktaları ve pratik bilgileri paylaşmanızı temenni ediyorum. Bazen bir bilgiyi temeliyle öğrenmek çok çok uzun okuyup araştırmayı gerektiriyor, insan gerçekten her konuyu layıkıyla öğrenebilmek için yeterli zamanı harcayıp araştıramayabiliyor. Ben de alanımla hiç alakası olmamasına rağmen Mustafa beyin konusu ile bu ışık konusuna bir takıldım, oku oku bir bitiremedim. Fakat adamlar 1950 lerde bile bir çalışmalar yapmışlar bakıyorsunuz, ne olacak bu memleketin hali demekten öteye geçemiyorsunuz.

Philips graphica seçiminiz güzel bir seçim, ben de yıllar evvel phlipsin sitesini araştırırken bu flonun cri değerini görünce, grafiğini falan bayağı bir inceleyip çok güzel bir ışık olduğuna karar verip araştırmıştım. Karaköy'ün altını üstüne getirdim ana bayiine, distribütörüne falan sordurmuştum bu floyu getirmediklerini söylemişlerdi. Floresanı bulmanıza sevindim. İzninizle bu floresanın grafiğini ekleyeyim. Hemen altına da sera nın bitki floresanı grafiğini ekleyip konuya biraz katkıda bulunmaya çalışayım.

Phlips graphica

[IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/41753/23_image.png[/IMG]

Sera nın bitki floresanı

[IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/41753/22_image.png[/IMG]

Bu iki floresan neredeyse aynı, fakat sera par değerini artırmak için yeşili biraz kısmış, diğer taraftan graphica görselliği artırmak için 480-490nm bölgesini biraz daha fazlaca vermiş. Aralarında önemli bir fark yok diyebiliriz.
Bu floresanları ekleme sebebim, özellikle ledlerle ilgili grafik tasarımların nasıl yapılacağı noktasında önemli fikirler veriyorlar. Grafiklerdeki ince pik leri göz ardı ederek elde edilen grafiği iki taraftan biraz bastığınızda ne görülecekse, powerled tasarımlarında aynı grafiği uygulayanlar iyi bir bitki ışığı ürettiklerini düşünebilirler. Bu grafikler aşağı yukarı mavi kırmızı oranı hakkında fikir vereceği gibi, özellikle 450nm ve altı mavi oranları hakkında hobicilere ilham olacaktır diye düşünüyorum. Diğer taraftan sera nın grafiği bana göre bitki floresanı grafikleri açısından en baba grafiktir. Oldukça dengeli bir spekturma sahip olduğundan, grafik kimi yerlerde aşırı çökmediğinden, hem cri değerleri açısından, hem ışığın toplam verimi açısından daha verimli çalışacağını düşünüyorum. Eğer biz insanoğlu olarak 400-700nm arası bölgede atıyorum 550-600 arasını görmüyor gibi bir durumla karşı karşıya olsaydık, o zaman fotosentetik canlılar için de aynısı geçerli olabilirdi. Işık 400-700 arası birlikte iken tam fonksiyon görüyor. Bu bizim gözümüze göre belki cri gibi birşey üzerinden tanımlanabilirse de, yani bizim gözümüz bile aslında ayrıd ediyor, özellikle fotosentetik bir canlı bunu ayrıd etmez mi, tabiki eder, bunun için kimi noktalarda çökmeyen grafikleri daha verimli buluyorum. Cyano nun atmosfere o2 saldığından beri geçen süreç içerisinde ışığı hep belli şekilde görmüş canlılara, orası burası kırpılmış ışıkların verilmesini doğru bulmuyorum. Tabii belli bir enerji tasarrufu için ufak tefek farklılıklar olabilir. Seranın grafiği günışığı spektrumundan ne kadar farklı ise o oran iyi gibi. Kısacası biraz düşük yeşil hepsi bu.

Yukarıda değinildi, kelvin ve cri değerleri bizlere göre kimi tanımlamalar olduğundan oldukça yanıltıcıdırlar. Ancak ışık kaynakları ve grafikler hakkında az çok bilgisi olanlar bu kavramlardan yararlanarak birçok şeyi de çözebilirler. Eğer bir floresanda cri değeri çok çok yüksekse ve bununda grafiği oldukça geniş spektrumlu olduğundan bu değerin yüksek olması, floresanın günışığı spektrumuna yakın bir spektrumda üretildiğini gösterebilir. Ancak her halükarda grafiğe bakmak gerekmektedir. Bu konuda yarım yamalak bildiğim bazı şeyleri yazayım cri olayında da önemli yanıltmalar oluyor. Mesela tungsten lamba diyelim. Cri nasıl yüz olabiliyor. Olmaması lazım çünkü spektrumu mavi bölgede çok düşük oluyor bu lambaların. Cri ın yüz olması, yüzde yüz renk geriverimi anlamına gelmiyor. Yüzde yüz renk geriverimi ancak günışığı spektrumu veya ona çok yakın bir spektrumda mümkün olabilir, çünkü bizim gözlerimiz de bu ışığa göre kodlanmıştır. Firmalar belli renk kartları üzerinden o renklerin ne kadar doğru yansıtıldığına göre cri değeri veriyorlar ve genelde cri değerini cri Ra şeklinde veriyorlar. Ra olarak kayıtlı 8 tane pastel renk var. Cri Ra100 dediğinde, aslında o ilk sekiz rengi iyi yansıtırım gibi bişey demek istiyor. Halbuki cri R9 (kırmızı) R12(mavi) gibi değerleri vermiyorlar. Gerçek bir renk geriverimi için günışığı spektrumuna yaklaşmak gerekir. Halbuki standart bir tungsten lamba bulunduğu ortamı sarı ve turuncuya boyar. Mavilerin tam görülmesi mümkün olmadığı gibi, mavi ve kırmızı dengeli olmadığında kırmızılarda gerçek renginde gözükmemektedir. Yani kırmızı çok olunca kırmızı iyi görülmüyor. Tungstenin r9 değerine bakmak lazım.
Bu nette gördüğüm bir karşılaştırma,
[IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/41753/25_image.png[/IMG]

Bu grafiği de led tasarımı yapanlar aklında bulundursun diye ekleyeyim, 430 daki çökme ilgi çekici. Gerçi Refet bey, spekturm grafiği eklemiş ama bu da konuda bulunsun. [IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/41753/24_image.png[/IMG]

Markası ne olursa olsun bazı ledlerde verilen yüksek cri değerleri de aldatıcıdır. Mavi bölgesi dolu olmayan bir klasik led grafiğinde çoğu firma kırmızı tarafı biraz yükselterek ve ledin grafiğinin çöktüğü noktayı fazla çökertmeyerek daha yüksek cri lar elde edebiliyorlar. Ancak bu durum hobiciler için yanıltıcıdır.
Benim arayıp bulabildiğim tek bir tane gerçek yüksek cri değerli led var. O da yuji diye bir firmaya ait. Bütün ışıkların papucunu dama atacak bir grafiği var.
[IMG]http://foto.akvaryum.com/fotolar/41753/8_image.png[/IMG]
Bu ledle ilgili diğer konuda daha detaylı bilgiler paylaştım.[EDIT]ringo,2015-11-11 23:54:03[/EDIT]

İlyas Bey ağzınıza sağlık. Oturup cosmos izleyip arada durdurup yorumlayacak insansınız. Cyanolara yorumunuz, geniş bandı sevişiniz, çok imrendim. O bantları eksik floresanlara nasıl kızdığımı bilemezsiniz, işe yarıyorlar ancak görsellik düşüyor, illa yanına bir grafika koyuyorum, reef'de bile öyle yaptım, üç farklı giesemann'ın yanına grafikayı da koydum.

Refet ve İlyas bey, daha ampulün ömrü, belli süre kullanım sonrası verdiği grafik vs konusuna girmeden söylediklerinizden şunu anlıyorum. Işık konusunda ideal diye bir şey yok, ne yaparsak yapalım eksik kalan ya da fazla olan bir şey mutlaka olacak. Doğru mudur?

Bu arada denk geldim, henüz tamamını okuyamadım ama paylaşmadan edemeyeceğim güzel bir yazı.

[URL]http://www.akvaryum.com/Forum/makale_bitkiler_icin_dogru_isik_nasil_saglanir_k844942.asp[/URL]

İdeal tanımlanabilir ancak şartların net olarak belirlenmesi lazım zira bitkiden bitkiye bile değişen bir durum var. Güneş ışığı bile bitki için ideal değil.Dediğiniz gibi eksik - fazla mutlaka olacak ancak son çıkarım bundan ziyade şu olabilir. Olabildikçe geniş tayfta olan ve tayfa dağılımı dengeli olan bir ışık kaynağı kullanmak lazım.

Bende 6500K değerinde bildiğimiz normal ev lambası var.Deniz akvaryumunda onu kullanıyorum,sizce kaç saat açık kalmalı?